Binxetê…
Salên 1960î… Ji derve dengê frêna erbeyeke tê bihîstin… Erebe disekine û dengê
qerebalixê her ku diçe zêde dibe. Ji derve bi dengekî berz “Dakevin, yeko yek bidin dû hev û derbas
bibin!” tê bihîstin.
Çawişê Polîsan,
derî vedike û li benda kesên din disekine. Peşî mirovekî navsere û jinek û çend
zilamên din dikevin dundur. Çawîş piştî ku her kes dikeve hundur, bi destan
nişanî wan dide ku ji bo ku rûnên. Yê navsere li ser kursiyê û yên din jî li
erdê rûdinên… Çawîş tê li ser paldanka xwe, cihê xwe xweş dike, kumê xwe li ber
xwe datîne, cixareyekê pê dixe. Pêşî hinekî çavên wî ji dûmana çixarê hesir
dibin. Li paş xwe dizivirê û bi dengê bilind bang dike…
Çawîş:
Hêê!
Li vir binêrin!
Polîsek:
(Serê xwe di ber
derî re dirêj dike) Belê, ezbenî!
Çawîş:
Ji bo Xwedê, kaxezekê bîne! Ew kî ji we kaxezên ser
maseya min didize?
Polîs:
Baş e!
Çawîş:
(Bi kerb) Baş e! (Berê xwe dide yê Evdo) Dibêjin baş e û kaxezan didizin. Ma tu zikên
wan î mezin nabînî? Tevde mirîşkên hepsiyan dixwin, tu dibêjî qey ez bi
hertiştê wan nizanim? Ew ji bo xenceran derbasî zindanê bikin, çi dikin zanî? Wellehî…
wellehî… Şêxê min, tifing di hundurê vê zindana piçûk de hene, tifing di binê
betaniyan de hene… Her roja xwedê ez yekî ji wan zevt dikim û ji wan kêrên
qerase ji binê serê wan derdixim… Lê çi fêde, roja dinê bi qudreta Xwedê li wan
vedigerin! Ha ji xwe re li vê ecêbê binêr şêxê min… Eger hebsî bixwazin ku em
bêne girtin, ew ê me ji dêvela xwe bigirin. Lê ew ji polîsan re baş in, tenê
hevdû di hundur de dikujin… (Hineki li
bandora gotinên xwe dipîvine) Li vê derê, li vê odê, bi serê te şêxê min,
hin kesên alîkariya me dixwazin tê de dimînin hene. Ku ew çi bixwazin, te dît
di heman gavê de tiştek hate serê wî… Ew qesas in, qesasên mêra ne, navê kê
derkeve ji devê wan û bibêjin “ew ê bête kuştin”, tê kuştin… Îca rev li ber me
namîne… Min dît wiha nabe, hima min xwe gihand hukumetê… Em çûn ba qayimeqêm ku,
em giliyên xwe pê bikin, dibe ku zindaniyan li ser… cehnemê belav bike. Tu dizanî
camêr bersiva me çawa da? Go, Kurd in
bila hevdû şerjê bikin… Me jê re go; ezbenî, her ku yek di zindanê de tê
kuştin, deh kesên din dikevinê, ji bo ku heyfa yê kuştî hilînin… Me go; wê
nişteciyên bajêr û nehiyê û gundan li derdora me tev bibin hebsî… Û bawer bike
şêxê min, me go; ew ê mirîşk û hêkên ku ji hepsiyên xwe re tînin nedin me û em
ê kursiyan bixwin an kumê xwe. Qayimeqêm bersiv da; tu bi Xwedê dikî ma ev jî bersiv
e? Çi got tu zanî? Pîqabê bixwin, we
pîqab ji bîr kir! Gava em ji ba wî derketin, wextî me bi ser gulên bexçeyê
wî yê mezin de bimîsta.
(Evdo, bi acizî li Çawîş guhdarî dike, mîna
ku Çawîş pirsekê ku ji wî re negotibe bi ser xwe ve tê) Ji te werê ku ez ditirsim? Kî wê bighêje
qayimeqêm ku fesadiya min bike… ev gêjên li vir? Ez bi awayê pêçana çixareya we
pê derdixim, tu ji min re yekê bipêçe! (Evdo
hinekî bi ecêp pişt re weke hertim, ji bêrika şelwarê xwe qutiyê derdixe û jê
re çixareyêkê dipêçê) Lanet li tutîna artêşê were! ( Pakêta bêrîka xwe bi hêl davêje ser masê, bi careke din bang li derve
dike) Diznoo, kanî kaxez? (Hinekî li
benda bersivê dimîne, ji bilî her jina Evdo her kes ji axaftinên wan fam dike..)
Ka
em guman bikin ku qayimeqêm bihîst… bibore şêxê min… eger li ser keritiya min
bihîst, wê çi bike ha? Tu bi Xwedê kî, wê çi bike? Wê bêje ku, tu ji vê derê re nabe û wê min vegerîne
daîreya wilayetê. Li wîlayetê xwedî û nasên min hene, wê min biparêzin û min
bidin dereke xweştir. Ez naxwazim li vê derê bimînim, ev “bakur” ruhê mirov
dîstinê… Leşkerên Tirk di rêya sînor re gulleyan berdidin kevokên berriyê, bala
xwe bidiyê, îcar gellek caran gulleyên wan li leşkerên me dikevin… Kevokan
dikujin, paşê têlên sînor derbas dikin, wan dibin û zimanê xwe ji artêşa me re
derdixin. (Weke wan dike bilebil…)
Leşkerekî me ceger nake di ber sînor re bibuhure. Wextekê cotkarekî ji mi re go;
ji wan cotkarên ku zevîyê wan li ber têlan e, wî digot: her roja xwedê ew Eskerên
li ber sînor kengî ku wan dibîne, bang li wan dikin û ji wan re dibêjin “Hûn
hemû kafir in!”… Çima em kafir in? Ew ê
rojekê vî bajarî yekser bidin ber gulleyan… Va min ji te re go… Ew sînorê
Hilêliyê derbas bikin û wê werin kîjan mêrê ku bixwazin wê bi xwe re bibin…
Pişt re wê, tifî qereqola me nekin û wê nebêjin; hûn, hûn kî ne? Ma em kî ne,
kî hesabê me dike şêxê min, em li ber çi nin, tu zanî?
(Pişt re dîsa bi qêrîn) Kaxes, kaxes. (Bi dengê wî re polîsek derbasî ba wî dibe,
di destê wî de dosyeyek perîtî heye û dikeve hundur. Çawîş bîşkokên maseya ber
xwe tev dide û jê qelemekê derdixe û bi zimanê xwe şil dike û bi xwe bi xwe)
Roj… tarîx… karname… (Hin gotinên fermî
yên bêhemdî xwe dibêje. Bi carekê berê xwe dide Evdo û zarokên wî) Kî ji we dizane binivîse?
Evdo:
(Berê xwe dide zarokên xwe û bi işareta çavan)
Ew dizanin.
Çawîş:
(Lêvên xwe dijdîne û qelama xwe dirêjî xortê
nêzîkî xwe dike) Were! (Lawik radibe
û tê cem wî. Çawîş jî ji cihê xwe radibe û bi destê xwe jî nîşan dide) Li
cihê min rûnê. (Lawik bi awayekî bi guman
diçe li cihê wî rûdinê. Çawîş, tê ber derî û bi lingê xwe derî digire…) Ez
naxwazim ev bênamûs îfadeyê binivîsîne. ( Bi
serê xwe nişanî derve dike.) Ew min pir aciz dikin. Gotinan li gorî dilê
xwe dinivîsinîn, ew ji qazî ve wiha dikin, lawaziya min a nîvîsandinê bi kar
tînin, ker lawê qantiran! Ew ji tiştekî re nabe, ji bilî vî karî, loma dirêj
dike ku, roja xwe bi êşandina min derbas dike. ( Hinekî disekine, pişt re dizîvire xortê ku li cihê wî rûniştiye) Pênûsê
pir bilind neke ya na, em ê mecbûr bimînin îfadeyê ji nû ve binivîsinin. (Hinekî li bota lingê xwe dinêre paşê li Evdo)
Binivîsîne…. (Xwe bi xwe, bi tiliya xwe
ya nişandekê, dide ber lêva xwe…)
Filan roj… filan tarîx…îfade… (Berê
pirsa xwe dide Evdo) Çima kurê te
kuştin?
Evdo:
(Bi ecêb)
Kurê min?
Çawîş:
Metka te…xuşka te… xaltîka te… bapîrê te, kê ew kuştin?
Evdo:
(Peşî matmayî û dûre bi hêrs) Cenabê
Çawîş, kê hikûmeta te û hikûmeta bavê te kuştiye?
Çawîş:
(Bi ser xwe de
tê) Tu çi dibêjî?
Evdo:
Eger
tu bixwazî zû ji meselê xelas bibî, ji kurê min re bêje, bila çi di kaxezên we
de binivîse.
Çawîş:
Ê,
nexwe bersiva min bide ku, kurê te tiştê ku tu yê bibêjî wê binivîsîne. (Jina Evdo, di ber xwe de bi hime him
dipeyive, Evdo di bin çavan re lê dinêre. Çawîş ji wî hêrs dibe) Waa… Ka
li min binêre! Naxwe mesele çi ye?
Evdo:
Tu baştir dizanî!
Çawîş:
Min hûn anîn vir, ne? Ji bo ku sûcekî kuştinê heye.
Evdo:
Sûcekî kuştinê an pevçûnek, çi îşê me pê heye?
Çawîş:
(Milên xwe bi awayekî pirsê bilind dike) Ma elaqa we bi sûcekî an diziyekê yan bi qaçaxçîtiyê
an bi girtiyekî vir re tune? (Evdo,
bêdeng dimîne)
Lawik:
(Hinekî serê xwe
bilind dike û bi şermî) Ez çi binivîsim ezbenî?
Çawîş:
Mesele
zor e, şahidek ji bo me lazim e! (Bi
dengekî bilind bi aliyê deriyê ve bang dike.) Ka şahid?
Polîsek:
(Dibeze hundur, tenê serê xwe di ber derî
derdixe) Belê ezbenî!
Çawîş:
Me ji bo çi ev xelk anîne vir?
Polîs:
Sûcekî kuştinê ye.
Çawîş:
Kê kî kuştiyê?
Polîs:
(Serê xwe bera ber xwe dide) Şahid reviyaye ezbenî, lê ez guman dikim ku sûcekî
kuştinê heye.
Çawîş:
(Betir hêrs dibe û berê xwe dide kurê
Evdo) Hikûmet nizane bê çi diqewime
li Binxetê, ma çi bi serê min ketiye ku divê ez zanibim?(Piştî bêdengiyekê, ji
lêwik re) Binivîse kurê min: Kerek mir, dozek li dijî nenasekî, qediya. Îmze; Hestiyê gora segbav … şahid jî qerqerê gorê ye!
Lawik:
Ma hewceye ku ez li ser kaxezê cihekî imze bikim?
Çawîş:
(Sênga xwe tije kîn û bêzarî dike û xwe
dinepîxîne û bi destnişanî wêneyên li ser diwêr dike, ew wêne yê Hafiz Esed e ) Erê… li ser qûna serok îmze bike.
(*) Xwedê ji “Selîm Berekat” û
lehengên wî razî be.
Destxweş .Gelo wê ev tekst derjeve ser sehnê.
YanıtlaSil