Ana içeriğe atla

RÊWÎTIYEK BAHRA WANÊ (2004)


RÊWÎTIYEK BAHRA WANÊ

Şevnî şevê ereba ez pê dihatim Wanê li otogara Tatwanê rawestiya. Rêwiyên Tatwanê yek bi yek jê daketin. Di hundurê erebê de ez û ajotvan tenê man. Ajotvanê ereba me li min zîvirî û go:

- Ji te pê ve rêwiyên Wanê tune ye û ez nikarim ji bo rêwiyekî tenê herim heta Wanê…

Hîn axaftina xwe bi dawî nekiribû min xwe ne girt:

- Tu çawa dibêjî ez nikarim te bigehêjînim Wanê? Ji bo çi heyran? Berî ku bilêta xwe bibirim ji min re gotin “ Em ê te bi otobosê bişînin.” Ew jî hat guhertin,  min got de bila tişt nabe. Îcar ev çi ye, ma ev jî dibe?

Ajotvan ji bo xwe bi heq derxe, axaftinek wisa kir ku xwe biparêze:

- Li Diyarbekirê ji min re gotin heger di rê de rêwiyên Wanê çêbûn, tu dikarî heta Wanê herî. Ji bo te jî gotin, heger rêwî derneketin tu dikarî wî li Tatwanê li erebayeke din siwar bikî.

Bi gotina ajotvan rêwiyên ji erebê daketibûn, li me civiyan û tevan dest bi temaşa min û ajotvan kirin. Di nav rêwiyên peya bibûn hin kes piştgirtiya ajotvan kirin û wî li himberî min diparastin. Hin kes jî fîrma sûcdar didîtin û neheqiya li min bibû nedipejirandin. Ê dihat û diçû tiştek digot û pirsgirêk mezin dibû. Di vê buhêrkê de bêhna min her ku diçû teng dibû û min berê xwe da ajotvan:

- Tu ji bo çi niha ji min re van tiştan dibêjî? Hayê min ji te û fîrma te tune! Ma min zanîbû ez tenê rêwiyên Wanê me, wê çaxê ez bi ereba te nedihatim! Çi bibe çi biqewime jî tê min bigehêjînî Wanê. Ma tu niha ji min re dibêjî. Ev çi îş e? Tu jî xwe û li me û li vî karî…

Lê çi fêde, axaftina wî bi ser ya min ket. Ev ne bes e, rêwiyên ku wî bi heq derdixistin jî hebûn! Wê şava hanê tik û tenê mam li ortê! Çi dibêjim fêde nake. Herkes ji aliyekî rêyekê li ber min dixe. Ê dibêje heta pênç şeş saetên din wê erebê fîrmayê wê werin, tu dikarî bi van ereban herî. Ê dibêje ka were bibe mêvanê me tu dikarî sibê bimeşî…

      Min ji ajotvan û rêwiyên li me civiyabûn re got:

      - Vê saetê feribot dibe ku hebe.

Wexta deng çû ajotvan, wek ku li tiştekî qewimî be, bi lez û bez:

- Belê…belê!Tew bira ferîbot heye!

Di vê gavê de ajotvan telefonî îskelê kir û li min zîvirî.

- Tu dibêjî karê min sibê heye, tu dixwazî bi ferîbotê here?

Wextî min, ji ser qahrê wî bigota “na!”. Di vê navberê de heyecanek li ser wechê wî pê kêt û xwe da benda bersiva min. Wek bêje “hîn ez ji bo te çi bikim” bê çare her du destê xwe vekir. Ne ku dilê min bi ajotvan şewitî, rêwîtiya behra Wanê ji bo min meraqek bû. Min got:

-Ma nizam saet li heyşta wê min bigehêjîne Wanê?

Ev gotin ji devê min nuh derketibû ku, ajotvan çû ser dîreksiyon û deng bi erebê xistibû. Piştî vê gotina min ajotvan wek gihaştî be xwesteka xwe bi awirekî jixwebawer bi siwarbûna min re, em li ku îskelê li ku, wê deqê em gihandine heta ber keştiya zirnihît.

Ajotvan çû bilêta keştiyê birî û hat alîkariya rahiştina çentê min kir û heta hundurê keştiyê bi min re hat. Ne ji dila min ketibû dixwest, wê gavê  tenê dixwest ji min xwe xelas bike. Bi rûyekî serkeftî û bi dengekî rehet:

- Tiştekî ku ez bikim ma? De bi xatirê te!

Li pişt xwe jî nenerî û zû ji wir wenda bû.

Keştiya ku ez lê siwar bibûm, ne ji bo rêwiyan bû, wilo xuya dibû ku ji zû de nema rêwî bi xwe re dibir û dianî. Tenê barê trenê bi vagonan dikete hundurê wê. Carnan ne bi xêra rêwiyên mîna min bûna,  kes pê nedihat. Keştî bêhal ketibû bi tev vagonên xwe ji salan vir de bar dikişand weke hal tê de nema bû û bi xwe jî kevnare bibû.

Dîsa jî murettebatê vê keştiyê karên xwe yên bi salan nahatine guhertin didomand. Rabûna ferîbotê hatibû lê qaptan nedixwest ku bimeşin. Ji ber ku hinek karên teknîkî neqediyabû. Qaptan ji bo derengmayîna ferîbotê bi derdora xwe re dixeyîdî.

            Cihê ku ez lê rûdiniştim hêwana ji bo rêwiyan hatibû tahsîskirin bû. Ji nişkê ve geremolek lê hêwanê peyda bû. Muneqaşeyek di navbera qaptan û xebatkarekî keştiyê des pê kir û bi zirtan beziyan hevdu; peyvên hev li hevdu dizîvirandin… Qaptan:

-Kes nikare karên min nişanî min bide. Heta pirsgirêka elektirîkê neqede em narin tu derê û hew!

Ewê li himberê qaptan radibû, dixwest bi rê kevin li ber vê yekê nediket:

-Tiştekî giring çênebûye em karin têkevin rê!

Qaptan malxerabo xwe mîna qaptanê Tîtanîkê didît û bi hêrs axaftina xwe dajot ser yê li himberî xwe û bi tiliya xwe ya nîşandekî pêş wî de dibir û digot:

-Ji vê keştiyê, tevî te ez berpirsyarê bîst û du kesa me! Ez nikarim xwe û wan bavêjim xeterê…

Qaptan û gurûha pê re dîsa bi şûnde vegeriyan. Hîna min tu wate nedabû axaftinên wan ji ber çavan wenda bûn. Sedema pevçûna wan ji bo çi bû? Ez ne bawer im wek ku qaptan digot. Sedema vê pewçûna kargeriya keştiyê bû.

      Wextê qaptan qala bist û du cana kir; çavê wî bi min ket, lê wî xwe li xwe dananî, hay ji min nekir û min di dervî gotina xwe de hişt. Ne ew tenê, xebatkarekî jî ji min re tiştek negot. Ez li vê rewşê şaş mam, ê bibîne wê bêje qey ez bi darê zorê ketime keştiya wan! Ez ji bo wan ne wek rêwiyekî bûm. Weke ku ez ne li wir bim, hesabê min qet nedihat kirin weke canekî jî nedihatim hesibandin!

            Îro nizanim ji ber çi rêwîtiya min ji alî kesekî nayê hesibandin? Weke her tişt di aleyhê min de ve, dibe ku ez îro şaş im li vê derê? Ez ji hev dernaxim… Dîsa jî li xwe nagirim û weke rêwiyekî bêdeng û henûn di keştiyê de dixwazim bigehêjim Wanê.

            Keştiya Wanê şeş vagon û nizam çi qas murettebat, bêyî min, kete rêya xwe ya normal. Ez bi çavên xwe yên ecêmayî li der dora xwe mêze dikim. Di hundurê wê zirnihîta avê de ez tenê rêwî me. Peşî min digot belkî hinek rêwî hebin, lê min dît ku ez tik û tenê me, di hêwana keştiyê de…

            Deng bi ferîbotê ket û dûmanek bi ser serê xwe de anî. Te digot qey bê hemdê xwe ji cihê xwe leqiya û dagerî. Bi bayekî hênik em ketin nav dilê bahra Wanê. Îskeleya Tatwanê her ku diçû şewla wê ji ber çavan wenda dibû. Keştî, kêfên sipî û pêlên ji hev çiriyayî li pişt xwe dihişt û bi rêya xwe de bêhal, ber bi Wanê ve hildikişiya.

            Piştî niv saetekê ez ji qorziya xwe rabûm û min xwest li hundurê keştiyê hinekî bigerim. Ez bi hêla hundur ve çûm. Min dît ku çend xebatkarên keştiyê bi hev re rûniştine û çayê vedixwin. Ez bi aliyê wan ve çûm û piştî silavekê min pirsî:

- Ma hûn çayekê jî nadin rêwiyên xwe?

Yekî ji wan çayek dirêjî min kir û wek min ji ser serê xwe bavêje çû li cihê xwe rûnişt. Xuyabû bi hatina min sohbeta wan herîmî bû, hinekî bêdeng man… Ji vê helwesta wan ez jî ketim ber fediyê û min ji bo çayê şekir nexwest… Ji xwe çaya ku dabûn min jî, tenê ava germ bû! Piştî min çaya xwe li ser piyan vexwar min bi awayekî razî got “Spas” û ez ji wir derketim.

            Min xwest hşnekî li bahrê binêrim û di keştiyê de bigerim. Bi milên keştiyê ve daleqandî flîkayên ji bo rewşên xeterê amade bûn. Wextê min hinekî mêze kir noqîn kete bîra min û min bi xeyalekî keştiyên biyaniyan di okyanûsa welatê xwe de di bin avê de fetisand.

            Xewa min ji piştî nakokiya min û ajotvan herimî bû. Min xwest ku heta Wanê ranekevim bayekî sar her ku diçû zêde dibû û pê re hewa bêtir dicemidî, sterk jî sar bibûn û binav dibûn. Ez li saetê dinêrim wext ji ber destê sibehê re kêm maye! Direvim hêwanê û xew xwe li durûvê min dipêçe. Giregira keştiyê di guhê min de hêdî hedî vedimire.

Dengek tê min “şişt! Hey… elo…!” Dengê xebatkarê keştiya xerib bû. Bi vî dengî re veciniqîm. Pişt re nuh lê hay bûm ku ev du saet e keştî gihaştiye Wanê û ez di xew de ma me. Nehatibû bîra kesekî ku rêwiyekî vê keştiyê jî hebû.

      Dîsa bi çi halî be jî, ez gihaştibûm Wanê!

 

                                                                  

 

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Modern Kürt Tiyatrosunun İlk Adımları

Yazar/metin merkezli Batı tiyatrosunun Kürt dilindeki ilk örneği, 1919’da Evdirehîm Rehmî Hekarî’yle başlaması, teatral formların Kürtlerde daha öncesinde olmadığı anlamına gelmemelidir. Popüler ve kitlesel bir sanat olan tiyatro tarihsel olarak her dönemde farklı biçimlerde icra edilmiştir. Genel anlamda tiyatro sanatı; kukla, gölge oyunu, köy seyirlik oyunları, çîrokbêj (bir nevi meddah) geniş bir alanda teatral formalara sahiptir. Bu formlar, yakın kültürler ve komşu milletler arasında benzerlikler gösterebildiği gibi veya hepten özgün bir biçim olarak da var olabiliyor. Kürt tiyatrosunda: Taziye, “Sîtav” (Gölge Oyunu) ile “Bûkella” (Kukla), “Mîr Mîran” (Sahte Emir), “Kosegelî-Gaxan”, “Bûka Baranê” (Bolluk-Bereket Oyun Ritüellerinden), “Sersal” (Yeni Yıl), “Newroz” oyun ve temsilleri... Bunun yanı sıra Kürt tiyatrosuna özgü teatral anlatı biçimleri arasında sayılabilecek “dengbêjî” ile “çîrokbêjî” gibi ulusal formlara da sahiptir. Kürt tiyatrosunun geçmişine ve bugününe baktığımı

Tiyatro Terimleri ve Kavramları / Têgih û Termên Şanoyê / Theatre Concepts and Terms

Şanogeriya "Mem û Zîn", Nivîskar: Emîn Mîrza Kerim, Derhêner: Enwer Tuvî, Silêmanî, 1958 Tiyatro Terimleri ve Kavramları / Têgih û Termên Şanoyê  Absürd Tiyatro - Şanoy bêhûde, Şanoya Absurd - Theatre of the Absurd Acı Çekme Oyunu - Lîstika Êşkêşanê - Şanogeriy eşkence, wezen – Passion Play Acıklı Komedya, Komîdyay giryanawî – Tearful Comedy Açık Aksiyon - Aksiyana Vekirî - Over Act Açık Sahne - Sehneya Vekirî - Open Stage Adaptasyon - Lihevanîn, Adaptekirin - Adaptation Agit-prop tiyatro- Şanogerîy bangeşekirdin – Şanoya propagandayî – Agit- Prop Theatre Ago n- Mişt û mirr – Agon Ağlayıcılar - Koroya Giriyê, Barbûkarî grîkî – Choregos Akrobat - Kanbore, qareman, palewan, Canbaz - Acrobat Aksiyon Oyunu - Dramay niwandin, Şanoya Aksiyonê – Play of Acting Aktivizm -  Karaxwazî, Aktîvîzm - Activism Akustik- Dengî, Akûstîk - Acoustic Alternatif Tiyatro – Şanoya Alternatîf- Alternatîve Theatre Anagnorisis – Venasîn, Nasînewe - Anagnorisis A

Ereb Şamîlov "Koçekê Derewîn-1930" Şano

   E reb Şamîlov  Koçekê Derewîn  Pyêsa Du Fesla Sezde Sifeta   (Neşra Dewlata Şêwrê Ermenîstanê, Rewan, 1930)           Gilyê Pêş          Pyêsa pêşin, gerekê beve notla silhekî şêr, ber gilî gotnê terêqa nav xebatçyê Kurmanca da paşda mayî. Eva gilî gotnê min nivîsîne, ne metelok in, ne jî min ber xoe derxistine. Eva îşana qewimîne bûye, niha jî hene nav gundê Kurmanca da.          Her Kurmancekî gele car qewimye, ku çûna cem wan vireka şêxa, pîra qewala û mella koçeka, wane kirye min nivîsye li vê pyêsê. Basa xeberê ez karim navê çend heva hildim, hûnê bizanbin rastê: Koçek Xûdêda ji gundê (Poştê) Karvansarayê qêza Lenînakanê nahya Hacîxelîlê, Koçek Gulê ji gundê Qulibegê qaza Rewanê nahya Ecmîadzînê (Dêrê).             Evana hetta niha jî dixapînin kesîba û orta Hemîk destê terêqa bega, axa û kulaka tev heve. Ew hizdikin paşda mabûna xebatçya; ew timê nezana tûj dikin berî firqeçya û komsomola dibin, çimkî ew firqeçî û komsomola niha paşda davêjin gilî got