Ana içeriğe atla

Yadîgarî



   Berê paceya odeya Xanim D’Armende miqabilî Broadwayê û şanogehên wê bû. Lynette D’Armendeyê berê paldanka xwe guhertibû û pişta xwe dabû Broadwayê. Ew lîstikvanek bû û pêdiviya wê bi şanoyên Broadwayê re hebû lê pêdiviya Broadwayê bi wê tunebû. Ew li Hotêl Thalia dima. Lîstikvan havînî dihatin vir û ji bo bikaribin karekî bidestxin heta payîzî li benda şanoyên biçûk ku dest bi sezona xwe dikirin diman. Odeya Xanim D’Armandeyê yek ji wan odeyên piçûk î hotêlê bû, lê li vê derê gelek bîranînên wê hebûn û her wiha hin wêneyên hevalên wê yî herî nêz jî hebûn. Wê niha li wêneyekî ji wan dinêherî û pê re dibişirî.  
  Xwe bi xwe go: “Xwezî min bizanibûya niha Lee li ku ye.”

  Wê li wêneyekî Xanim Rosalie Rayê dinihêrî, jineke pirr bedew î ciwan bû. Di wêneyê de, Xanim Ray bi etekekî kurtî kin li ser hêlanekê bû. Her şeva wê ya şanoyê li ser hêlana xwe ya bilind di ser serên hemû temaşevanan re ba dibû.

  Dema ew wiha li ba dibû, hemû mêrên li şanoyê bi sergermî radibûn serpîya. Ji ber ku dema çîmên xwe yî xweşik î dirêj li jor ba dikir, di dawî de jartîyerê xwê yî zer vedikir û ser mêran da berdida. Wê her şevê wiha dikir û her şevê bi sedan dest li ba dibû ku jartiyerê wê zevt bikin. Wê tiştên din jî dikir. Distra û dans jî dikir lê dema diçû hêlana xwe hemû mêr şipyayî bûn. Ne hewce bû ku Xanim Ray, di şanoyê de li hêviya karekî din bimaya.  

  Hat bîra Xanim D'Armandeyê ku du sal berê, bi carekê re Xanim Ray ji şanoyê veqetiyabû û ji jiyana bajêr bihurîbû. Piştî hîvdeh deqan Xanim D’Armande çawa ku go “Xwezî min bizanibûya niha Lee li ku ye” deng ji derîyê wê hat. 

  Ew bû, belê, Rosalie Ray ew bi xwe bû.
  Xanim D'Armandeyê go “Derbas be” pê re Xanim Ray kete hundir. Belê ew Rosalieyê bû. Piştî ku wê şewqeya xwe derxist, Xanim D'Armandeyê dît ku ew çiqasî liberketî ye.

  Rosaliayê go: “Odeya min li qatê jora te ye, gotin ku tu li vir e.”
  Lynnette lê vegerand û go: “Ji dawiya meha Nîsanê ve li vir im. Ez ê hefteya bê, li bajarokekî dîsa dest bi xebatê bikim. Ka bibejê Lee, sê meh berê tu ji şanoyê veqetiya. Çima tu li vir î?”

  “Ez ê ji te re bêjim Lynn, ewil ka qedehekê bidî min.” Xanim D'Armandeyê şûşeyek dirêjî hevala xwe kir. Rosalie: Oxx, çi xweş! Ev serê sê mehaye ku cara ewil devê min vexwarinekê dibe. Belê Lynn, ji şanoyê veqetiyam, ji heyatê offbûm ji ber destê mêra behitîm- ji wan zilamên ku dihatin şanoyê. Tu jî xweş zanî, divê em hertim bi wan re di gengeşiya şer de bin. Ew heywan in! Ew ji mero dixwazin tu bi wan re derkeve, ji te re qedehek an du qedehan îkram bikin û pişt re li himberî vê jî, ji wan weyê ku çi bixwazin dikarin pêk binîn. Çi jahr e! Di xebatê te em dibehitin û di ser halan de heqdestê me pir kêm e, em dimînin li hêviya ku bikaribin tevlî şanogeriyekê bibin û ev yek tu carî pêk nayê. Ev hemû li aliyekî, min ji ber destê mêra şano terikandibû.             

  “Belê, dema havîn hatibû min dused dolar dabû serhev û min dev ji şanoyê qeriya û çûm gundekî piçûk î li qiraxa bahrê bû. Mi digo ez ê havîna xwe li vir derbas bikim û xwe hînî lîstikvaniyeke baştir bikim.”
  “Lê li wir yekî din hebû di heman malê de dima – ew Reverend Arthur Lyle. Belê Lynn, ew yekî bawermend û nêzî dêrê bû! Çawa çavê min bi wî ket, di wê kêlikê de dilê min kete wî. Ew zilamekî pêjnxweş û yekî baş bû. Belê, ev tenê çîrokeke kin e, Lynn. Piştî meheke din me bîryara zewacê da. Me dest bi haziriya jiyaneke di xaniyekî piçûk î nêzî dêrê, tevî şênahî û ajalan.

  “Na na, min jê re qala nekir ku ez lîstikvanek bûm. Min xwest hemûyî jibîr bikim û xwe ji her tiştê berê qut bikim.”

   Ez bextewer bûm. Çi xweş e, ne!  Diçûm dêrê, min alîkariya jinên gund dikir. Ez û Arthur em derdiketin gerrê- ku ew gund di dunyê de cihê herî xweş bû. Min dixwest heta hetayê li wir bijîm…     
   Rojekê serê sibê, jineke navsere ku di suxra malê dikir,  dest bi qalkirina Arthur kir. Ligel ku pir ji Arthur û maqûlbûna wî razî bû jî, ji min re qala destgirtiya Arthur ya berî min kir. Digot hezkirina wî bi dilşikestinê bidawî bû. Qala vêya jî kir ku wî di sindoqa xwe de yadîgariyek veşartiye. Tiştekî ku aydî wê jinikê ye. Go, carinan derdixe û lê dinêre. Lê wê nedîtiye ku ew çi ye di sindoqa qufilandî de.   

Wê rojê piştî nîvro min jê re mesele vekir.
Go, “Ida,” (helbet, min li wir navê xwe yê rastîn bikartanî) “Ew li berî te nas bikim ma û piştî te, min ew qet nedît. Ew ji hezkirina min î li himberî te tiştekî din bû.”
Migo: “Ew xweşik bû?”
Li mi vegerand û go: “Pir xweşik bû”
“Te ew her ji çiqasî ditît?”
Go “Li dor deh caran min ew dît.”
“Lê ew yadîgarî- a ku wê ji te re şandibû?”
“Ew ji aliyê wê ve ji min re hat.”
Min pirsî “Çima êdî te ew nedît?”
Wî bersivand: “Ew pir dûr û bi ser min re bû” Pişt re “Ida, ew qediya. Tu xwe naqeherî ne?”
“Na, çi hewce ye. Ji berê deh carî bêtir ji te hez dikim.”   

  Û min jê hez kir, Lynn. Tu fam dikî ne? Çi dilgirtineke mezin bû. Wî ew tu carî ew nedît, pê re nepeyivî lê jê hez kir û doza tiştekî lê nekir. Ew ne ji wan zilamên din bû, ez dihizirîm ku- ew zilamekî rastîn û baş bû.

  Wê rojê piştî nîvro saet li dora çaran, Arthur derket derve. Devê deriyê odeya wî vekirîbû, sindoqa wî bêkilîl bû. Di wê gavê de min biryar da ku biçim li vê yadîgariyê binêrim. Min sindoq vekir û hêdîka ew ji qutîya wê derxist.

  Min bala xwe da yadîgariya di dest xwe de. Pişt re bilez min berê xwe da odeya xwe û min bahola xwe da hev. Hêjayê ber dilê min î Arthur, ew zilamê min î rastîn û baş, ji wan hemû zilamên din ne cuda bû!

  Xanim D’Armendeyê pirsî: “Baş e, Lee, lê te nego di qutiyê de çi hebû?”
  Xanim Ray qeriya: “Tenê yek ji wan jartiyerên min bû”      

O. Henry
“The Memento” (1908)

      

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Modern Kürt Tiyatrosunun İlk Adımları

Yazar/metin merkezli Batı tiyatrosunun Kürt dilindeki ilk örneği, 1919’da Evdirehîm Rehmî Hekarî’yle başlaması, teatral formların Kürtlerde daha öncesinde olmadığı anlamına gelmemelidir. Popüler ve kitlesel bir sanat olan tiyatro tarihsel olarak her dönemde farklı biçimlerde icra edilmiştir. Genel anlamda tiyatro sanatı; kukla, gölge oyunu, köy seyirlik oyunları, çîrokbêj (bir nevi meddah) geniş bir alanda teatral formalara sahiptir. Bu formlar, yakın kültürler ve komşu milletler arasında benzerlikler gösterebildiği gibi veya hepten özgün bir biçim olarak da var olabiliyor. Kürt tiyatrosunda: Taziye, “Sîtav” (Gölge Oyunu) ile “Bûkella” (Kukla), “Mîr Mîran” (Sahte Emir), “Kosegelî-Gaxan”, “Bûka Baranê” (Bolluk-Bereket Oyun Ritüellerinden), “Sersal” (Yeni Yıl), “Newroz” oyun ve temsilleri... Bunun yanı sıra Kürt tiyatrosuna özgü teatral anlatı biçimleri arasında sayılabilecek “dengbêjî” ile “çîrokbêjî” gibi ulusal formlara da sahiptir. Kürt tiyatrosunun geçmişine ve bugününe baktığımı

Tiyatro Terimleri ve Kavramları / Têgih û Termên Şanoyê / Theatre Concepts and Terms

Şanogeriya "Mem û Zîn", Nivîskar: Emîn Mîrza Kerim, Derhêner: Enwer Tuvî, Silêmanî, 1958 Tiyatro Terimleri ve Kavramları / Têgih û Termên Şanoyê  Absürd Tiyatro - Şanoy bêhûde, Şanoya Absurd - Theatre of the Absurd Acı Çekme Oyunu - Lîstika Êşkêşanê - Şanogeriy eşkence, wezen – Passion Play Acıklı Komedya, Komîdyay giryanawî – Tearful Comedy Açık Aksiyon - Aksiyana Vekirî - Over Act Açık Sahne - Sehneya Vekirî - Open Stage Adaptasyon - Lihevanîn, Adaptekirin - Adaptation Agit-prop tiyatro- Şanogerîy bangeşekirdin – Şanoya propagandayî – Agit- Prop Theatre Ago n- Mişt û mirr – Agon Ağlayıcılar - Koroya Giriyê, Barbûkarî grîkî – Choregos Akrobat - Kanbore, qareman, palewan, Canbaz - Acrobat Aksiyon Oyunu - Dramay niwandin, Şanoya Aksiyonê – Play of Acting Aktivizm -  Karaxwazî, Aktîvîzm - Activism Akustik- Dengî, Akûstîk - Acoustic Alternatif Tiyatro – Şanoya Alternatîf- Alternatîve Theatre Anagnorisis – Venasîn, Nasînewe - Anagnorisis A

Ereb Şamîlov "Koçekê Derewîn-1930" Şano

   E reb Şamîlov  Koçekê Derewîn  Pyêsa Du Fesla Sezde Sifeta   (Neşra Dewlata Şêwrê Ermenîstanê, Rewan, 1930)           Gilyê Pêş          Pyêsa pêşin, gerekê beve notla silhekî şêr, ber gilî gotnê terêqa nav xebatçyê Kurmanca da paşda mayî. Eva gilî gotnê min nivîsîne, ne metelok in, ne jî min ber xoe derxistine. Eva îşana qewimîne bûye, niha jî hene nav gundê Kurmanca da.          Her Kurmancekî gele car qewimye, ku çûna cem wan vireka şêxa, pîra qewala û mella koçeka, wane kirye min nivîsye li vê pyêsê. Basa xeberê ez karim navê çend heva hildim, hûnê bizanbin rastê: Koçek Xûdêda ji gundê (Poştê) Karvansarayê qêza Lenînakanê nahya Hacîxelîlê, Koçek Gulê ji gundê Qulibegê qaza Rewanê nahya Ecmîadzînê (Dêrê).             Evana hetta niha jî dixapînin kesîba û orta Hemîk destê terêqa bega, axa û kulaka tev heve. Ew hizdikin paşda mabûna xebatçya; ew timê nezana tûj dikin berî firqeçya û komsomola dibin, çimkî ew firqeçî û komsomola niha paşda davêjin gilî got